Ons land heeft wetten om bescherming te bieden aan mensen die hun land hebben moeten ontvluchten. Hebben we wel voldoende oog voor de concrete mens in nood? Verschuilen we ons soms niet teveel achter die wetten? Het geeft ons schijnbaar het gevoel dat we goed bezig zijn, want we handelen toch volgens de regels en afspraken… Deze situatie laat ons de spanning zien tussen wat we de letter en de geest van de wet noemen.
Het Evangelie van deze zondag gaat ook over die spanning. De Farizeeën en Schriftgeleerden beschuldigden Jezus ervan dat Hij het niet zo nauw zou nemen met de joodse wet, dat Hij er te losjes mee om zou gaan. De evangelist Matteüs neemt Jezus in de verdediging. We lezen bij Hem dat Jezus niet gekomen is om Wet of Profeten op te heffen, maar om te vervullen: “Geen jota of haaltje zal aan de Wet veranderd worden. Eerder nog zullen hemel en aarde vergaan.” Wat Jezus hier doet, is niet kritiek uitoefenen op de Wet op zich, wel op diegenen die trouw de letter van de Wet volgen, maar tegelijk onzuiver van hart zijn.
Het mag dan wel kloppen dat je niemand hebt vermoord. Je broeder een kwaad hart toedragen is óók dodelijk. Iedere moord begint met haat in het hart.
Je mag dan wel uiterlijk vasthouden aan je huwelijkstrouw. Een oogje hebben op een mooie vrouw, een mooie man is echtbreuk plegen in je hart.
En tenslotte: gij zult geen valse eed doen. Jezus zegt: gij zult zo oprecht leven dat ge helemaal géén eed hoeft te doen, “uw ja moet ja zijn en uw neen, neen”.
Jezus is dus niet gekomen om de Wet af te schaffen. Integendeel, Hij staat achter de Wet, maar gaat nog een stap vérder. Meer dan naar de uiterlijke plichtplegingen kijkt Jezus naar het hart. En wat er in een mensenhart omgaat, dient veel verder te gaan dan het trouw navolgen van wetten en regels. Jezus zegt dat onze gerechtigheid die van Schriftgeleerden en Farizeeën moet overtreffen. Gerechtigheid beoefenen – zegt Jezus – dat doe je niet, of onvoldoende, wanneer het minimum van wat van je wordt verwacht tegelijk het maximale is wat je doet. Dan is er het gevaar dat je als de Schriftgeleerden en Farizeeën wordt: dat je je achter wetten en regels verschuilt om er je eigen voordeel mee te doen. Dan leef je misschien wel uiterlijk volgens de letter van de Wet, maar niet innerlijk, naar de geest ervan … maar ook niet naar … de Geest – met hoofdletter!
Het Evangelie van vandaag stelt ieder van ons dan ook voor de vraag: leven wij wel voldoende naar de Geest? Leven wij als Kerk wel voldoende naar de Geest? Jezus heeft de Kerk zijn Geest beloofd. Geven wij als Kerk wel voldoende ruimte aan die Geest? De Geest die bevrijding schenkt. De Geest die ons verder doet kijken dan wetten en regels. Die ons doet beseffen dat regels slechts een middel zijn en niet het doel op zich. De Geest die ons helpt inzien, waartoe de Kerk hier op aarde dient: ware gerechtigheid helpen groeien.
De Geest laat de Kerk niet in de steek. Dat hebben we vorig jaar mogen ervaren: bij de keuze van onze nieuwe paus Franciscus. Sinds zijn verkiezing is er op vele plaatsen in onze Kerk een nieuwe geest voelbaar, een nieuw elan. Een Kerk die minder met zichzelf bezig is, minder bezig met haar eigen bestaan, en er meer in slaagt uit zichzelf te treden en naar de wereld te gaan. Mensen die paus Franciscus persoonlijk ontmoeten, ervaren bij hem een grote innerlijke vrijheid. Misschien is het, omdat hij een man is die over de oude zekerheden durft heen te stappen. Misschien is het, omdat hij een man is die leeft naar de Geest.
Een Kerk die leeft naar de Geest is een Kerk die buiten de oude zekerheden durft te treden, om zo in onze wereld nog meer het verschil te maken. Durven ook wij onze zekerheden los te laten? Het boezemt ons misschien angst in. Het loont echter de moeite! Want het brengt ons weer een stapje dichter bij de verwezenlijking van Gods Rijk der hemelen hier op aarde. Het helpt ons een beetje meer te leven naar de Geest.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten